I Kongres Polaków w Berlinie, który odbył się 6 marca 1938 roku, był największym zgromadzeniem Polaków w Niemczech. Wzięło w nim udział 5 tysięcy delegatów, reprezentujących około 1,5 miliona Polaków mieszkających na terenie hitlerowskich Niemiec. To wielkie wydarzenie, będące manifestacją narodowej jedności i odwagi, zakończyło się uchwaleniem tzw. Prawd Polaków – zbioru zasad, które miały stanowić drogowskaz dla polskiej społeczności w Niemczech.
Uroczyste obchody 87. rocznicy I Kongresu Polaków w Niemczech odbędą się 6 marca 2025 roku, o godz. 12.00 przy kościele św. Marcina na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu.
Organizatorami wydarzenia są: Centrum Historii Zajezdnia oraz Wrocławskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Partnerem wydarzenia są: Instytut Pamięci Narodowej, Fundacja Obserwatorium Społeczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Towarzystwo Miłośników Wrocławia oraz Związek Szkół imienia Przedwojennej Polonii Wrocławskiej (SP 25, SP 63, SP 72) z udziałem Hufca ZHP Wrocław im. Polonii Wrocławskiej.
Patronat nad wydarzeniem objęli Prezydent Wrocławia oraz Dolnośląski Kurator Oświaty.
Z okazji zbliżającego się święta Dawnej Polonii Wrocławskiej zapraszamy na kolejną, już 19. prelekcję z cyklu „Polacy w Breslau”.Kamilla
W 2025 roku przypada 87. rocznica I Kongresu Polaków w Niemczech. Kongres, o którym mówiono, że był „wielkim dniem polskości”, odbył się w niedzielę 6 marca 1938 roku w Berlinie. Była to wielka manifestacja ludności polskiej przybyłej do stolicy III Rzeszy ze wszystkich krańców kraju, w tym także z niemieckiego Wrocławia. W kongresie wzięły udział liczne delegacje Polaków z kraju oraz z różnych ośrodków polonijnych na całym świecie – w sumie 6000 osób, w tym kilkunastoosobowa delegacja Polaków mieszkających w Breslau. Kongres zakończył się uchwaleniem ponadczasowych Pięciu Prawd Polaków, stanowiących ideową podstawę działalności powstałego w 1922 roku Związku Polaków w Niemczech.
Wrocławska Polonia, która również była reprezentowana na Kongresie, przede wszystkim kojarzy się z grupą ok. 2000–4000 Polaków mieszkających w Breslau w okresie dwudziestolecia międzywojennego, czyli w latach 1918–1939. Trzeba jednak pamiętać o dwóch innych ważnych okresach w dziejach tej społeczności. Pierwszy to lata przed I wojną światową, gdy Polonia mieszkająca w Breslau była bardziej liczna, choć nie istniały jeszcze żadne formy organizacyjne. Kolejny ważny okres to lata II wojny światowej, które były czasem wyjątkowo trudnym. W wojennym Wrocławiu liczba Polaków bardzo wówczas wzrosła, gdyż to tu trafiła duża grupa polskich robotników przymusowych m.in. cywilów z powstańczej Warszawy. Opiekę nad nimi starali się roztoczyć m.in. członkowie Polonii, jak choćby lekarz i społecznik Stefan Kuczyński.
Pamięć o wrocławskiej Polonii
Tych, spośród członków dawnej Polonii wrocławskiej, którzy po wojnie pozostali we Wrocławiu, opieką otoczyło m.in. powstałe w 1956 roku Towarzystwo Miłośników Wrocławia, przy którym przez wiele lat istniała sekcja Dawnej Polonii Wrocławskiej. Z ich inicjatywy, a także za sprawą Alicji Zawiszy będącej niejako opiekunką i strażniczką pamięci o Polakach mieszkających w Breslau, kultywowana była pamięć nie tylko o ludziach, ale także miejscach i wydarzeniach związanych z Polonią wrocławską. Niestety, obecnie nie żyje już nikt z przedstawicieli dawnej Polonii, dlatego tym bardziej wskazane jest, by pamięć o tych, którzy w niemieckim Wrocławiu mieszkali i mieli odwagę przyznawać się do swojej polskości, nie zaginęła. Temu mają służyć podejmowane przez różne instytucje i organizacje nie tylko działania memoratywne, ale także wystawiennicze, edukacyjne, popularnonaukowe itp.
Wrocławskie obchody 87. rocznicy I Kongresu Polaków w Niemczech
Z okazji święta Polonii wrocławskiej w czwartek 6 marca o godz. 12.00 przy kościele św. Marcina na Ostrowie Tumskim odbędzie się okolicznościowa uroczystość z udziałem wojskowej asysty honorowej z garnizonu Wrocław, podczas której przy tablicy upamiętniającej Pięć Prawd Polaków spod znaku Rodła zostaną złożone kwiaty. Uroczystość tę organizuje Centrum Historii Zajezdnia wraz z partnerami. Patronat honorowy nad obchodami objęli Dolnośląska Kurator Oświaty oraz Prezydent Wrocławia. Więcej na ten temat TUTAJ.
Bezpośrednio po uroczystości, 6 marca o godz. 13.30 na Wieży Matematycznej w głównym gmachu Uniwersytetu Wrocławskiego odbędzie się wernisaż wystawy poświęconej polskim studentom niemieckiego Uniwersytetu we Wrocławiu przed II wojną światową. W jej ramach zostanie pokazana przygotowana przez Delegaturę Instytutu Pamięci Narodowej w Opolu oraz Uniwersytet Opolski wystawa planszowa Augustyn Kośny – nie tylko lekarz i działacz społeczny, autorstwa prof. Adriany Dawid, prof. Uniwersytetu Opolskiego. Na 16 planszach ukazano różne oblicza Augustyna Kośnego obrazujące jego wszechstronną działalność m.in. w roli żołnierza, studenta i prezesa studenckiej korporacji, dziennikarza, polonijnego działacza mniejszościowego, a także lekarza, męża i ojca. Kolejne trzy plansze poświęcone Augustynowi Kośnemu powstały specjalnie na potrzeby prezentacji wystawy we Wrocławiu i dotyczą m.in. wrocławskich wątków z życia tego polonijnego działacza, a także jego wrocławskiego upamiętnienia.