Kuratorium Oświaty we Wrocławiu

W poniedziałek, 27 czerwca podczas konferencji Podsumowującej Ogólnopolską Debatę o Edukacji „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel – Dobra Zmiana” Anna Zalewska Minister Edukacji Narodowej przedstawiła kierunki zmian w systemie edukacji. Jedną z najważniejszych jest kształt struktury szkolnictwa.

Przedstawione założenia są wynikiem toczących się od lutego br. dyskusji, spotkań i rozmów z osobami zainteresowanymi sprawami edukacji. Jak zaznaczyła, podczas swojego wystąpienia Minister Anna Zalewska, propozycje zmian są punktem wyjścia, pokazują kierunek działań i oczekiwania społeczne. Szczegółowe rozwiązania w postaci konkretnych projektów aktów prawnych będą kierowane do konsultacji społecznych i uzgodnień we wrześniu i październiku.

Propozycje dotyczące zmiany struktury szkolnictwa

Począwszy od września 2017 ustrój szkolny z obecnego systemu 6-letniej szkoły podstawowej, 3-letniego gimnazjum, 3-letniego liceum ogólnokształcącego, 4-letniego technikum i 3-letniej zasadniczej szkoły zawodowej ulegnie przekształceniu.

Zatem powstanie:

• 8-letnia szkoła powszechna,
• 4-letnie liceum ogólnokształcące,
• 5-letnie technikum i 5 – letnia dwustopniowa szkół branżowa z 3-letnim pierwszym stopniem i 2-letnim drugim stopniem.

8-letnia szkoła powszechna będzie obejmowała dwa poziomy, każdy po 4 lata  – w sumie 4 klasy. Pierwszy poziom – podstawowy i drugi poziom – gimnazjalny. Zasadą będzie prowadzenie procesu edukacyjnego w ramach 8 klas w jednym budynku szkolnym. W przypadkach uzasadnionych (szczególnie na terenach wiejskich) poziom podstawowy będzie mógł być odłączony lokalizacyjnie od głównej siedziby szkoły powszechnej, która będzie obejmowała
8 klas (dwa poziomy edukacyjne) lub w szczególnie uzasadnionych przypadkach tylko poziom gimnazjalny. Jednak nadal będzie to jedna szkoła powszechna. Możliwość rozłączenia lokalizacyjnego poziomów szkoły powszechnej nie może zakłócić integralności oddziałów szkolnych.

Zmiany rozpoczną się od roku szkolnego 2017/2018. Wtedy uczniowie kończący klasę VI szkoły podstawowej staną się uczniami VII klasy szkoły powszechnej. Również – zasadnicza szkoła zawodowa stanie się branżową szkołą. Zmiany zakończą się w roku szkolnym 2023/2024.

Jednostki samorządu terytorialnego

Z punktu widzenia zadań gminnych zmiany rozpoczną się od roku szkolnego 2017/2018.

Z punktu widzenia zadań powiatowych, zmiany rozpoczną się w roku szkolnym 2017/2018 poprzez powstanie branżowych szkół w miejsce zasadniczych szkół zawodowych. Zmiany w  liceach ogólnokształcących i technikach rozpoczną się od roku szkolnego 2019/2020, a zakończą w roku szkolnym 2023/2024.

Warto zauważyć, że w roku szkolnym 2019/2020 w klasach I liceów ogólnokształcących, techników i branżowych szkół spotkają się dzieci kończące klasę III gimnazjum z rok młodszymi kolegami kończącymi klasę VIII szkoły powszechnej.  Dzieci kończące gimnazjum będą kształciły się w liceach ogólnokształcących i technikach odpowiednio 3 i 4 lata. Dzieci kończące VIII klasę szkoły powszechnej będą kształciły się w tych szkołach o rok dłużej.

Propozycje dotyczące zmiany struktury kształcenia zawodowego

W ramach proponowanych zmian przedstawiono także założenia nowej struktury szkolnictwa zawodowego. Będzie ona opierała się na utworzeniu II stopniowej szkoły branżowej.
Po ukończeniu I stopnia i po zdaniu egzaminu z jednej kwalifikacji absolwent uzyska dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Uczeń będzie przygotowany już do podjęcia pracy lub kontynuowania kształcenia w szkole II stopnia.

Po ukończeniu szkoły branżowej II stopnia i po zdaniu egzaminu z drugiej kwalifikacji absolwent uzyska wykształcenie średnie zawodowe i dyplom technika. Uczeń po skończeniu branżowej szkoły II stopnia z tytułem technika może przystąpić do matury zawodowej oraz kontynuować kształcenie na wyższych studiach zawodowych w branży, w której uzyskał tytuł technika.

Aby ukończyć studia magisterskie absolwent branżowej szkoły II stopnia będzie zobligowany do uzupełnienia matury podstawowej lub rozszerzonej.

Co najmniej 50% zajęć w branżowej szkole będzie przeznaczone na kształcenie zawodowe.
W proponowanej strukturze pozostaje technikum działające na dotychczasowych zasadach, z maturą na poziomie podstawowym lub rozszerzonym oraz dyplomem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe.

Założenia do zmian programowych – najważniejsze kwestie

UCZEŃ

• nauka programowania w szkołach

Wprowadzimy naukę programowania w szkołach już od najmłodszych lat.

• szerokopasmowy internet w szkołach

W najbliższych dwóch latach planujemy wyposażyć wszystkie szkoły w dostęp do szerokopasmowego internetu. Ministerstwo Cyfryzacji zarezerwowało około 270 milionów złotych ze środków unijnych na budowę infrastruktury internetowej w szkołach oraz 120 mln złotych na szkolenia nauczycieli.

• program „Aktywna Tablica”

przygotujemy program rządowy. Blisko połowa szkół nie ma tablic interaktywnych, chcemy
by docelowo była ona w każdej klasie.

• wycieczki do miejsc historycznych związanych z dziedzictwem kulturowym

Program dla szkół będzie przygotowany do września 2016 r.

• doradztwo zawodowe

Z danych GUS wynika bardzo duże zapotrzebowanie na absolwentów szkół zawodowych, natomiast istnieje nadpodaż absolwentów  z wyższym i średnim wykształceniem, którzy bardzo często przekwalifikowują się bezpośrednio po ukończeniu szkoły. Sytuacja ta wynika między innymi z nieskutecznego doradztwa zawodowego. Dlatego MEN proponuje rozwiązania polegające na:

• wprowadzeniu ramowych programów doradztwa zawodowego
• uwzględnieniu tematyki doradztwa w podstawie programowej na każdym etapie edukacji
• obowiązku badania predyspozycji zawodowych uczniów przed wyborem ścieżki kształcenia w poradni psychologiczno-pedagogicznej

• uzależnienie finansowania branżowego szkolnictwa od zapotrzebowania na rynku pracy

Obecnie wysokość subwencji na szkolnictwo zawodowe w zasadzie nie zależy od rodzajów zawodów, w których kształcą się uczniowie. Zmiana ma na celu skierowane większych środków do samorządów, które uwzględniają zapotrzebowanie na poszczególne zawody na lokalnym rynku pracy.

• wprowadzanie systemu dualnego w szkołach w kształceniu zawodowym

Priorytetem działań MEN w obszarze kształcenia zawodowego jest aktywne włączenie pracodawców w proces kształcenia i egzaminowania. Takie działania możliwe będą dzięki m.in.: tworzeniu nowych zawodów oraz podstaw programowych; opracowywaniu programów nauczania dla zawodu (we współpracy ze szkołami) z uwzględnieniem umiejętności absolwenta dostosowanych do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy; realizację procesu kształcenia praktycznego uczniów (we współpracy ze szkołą i centrum kształcenia praktycznego); doposażaniu szkół/centrów kształcenia praktycznego w nowoczesną bazę techno-dydaktyczną; wsparciu kadrowemu szkół oraz zaangażowaniu pracowników przedsiębiorstwa w kształcenie praktyczne uczniów.

• Centra Kształcenia Praktycznego w każdym powiecie

W obecnej strukturze gospodarczej kraju, konieczne jest wprowadzenie modelu kształcenia, w którym ważną rolę spełniają dobrze wyposażone Centra Kształcenia Praktycznego (CKP) ze ścisłą współpracą z pracodawcami lub warsztaty szkolne. Ważne jest, aby każdy uczeń część kształcenia zawodowego realizował u pracodawcy. Założeniem proponowanych zmian jest to, aby w każdym powiecie funkcjonowało jedno centrum kształcenia praktycznego.
Jego zadaniem byłaby koordynacja kształcenia zawodowego, doradztwa zawodowego oraz organizacja i przeprowadzanie egzaminów zawodowych. W procesie realizacji kształcenia ustawicznego dorosłych, CKP będą prowadziły kształcenie dla rynku pracy odpowiadające zapotrzebowaniu pracodawców w poszczególnych branżach. Mają one także pełnić rolę ośrodka certyfikującego w oparciu o ustawę o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (ZSK).

• opinie urzędów pracy o kształceniu w zawodzie

W związku z potrzebą dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy w określonych branżach MEN proponuje wydawanie weryfikowanej czasowo opinii przez powiatowe i wojewódzkie rady rynku pracy. Opinia będzie dotyczyła wprowadzenia i kontynuowania kształcenia w zawodzie. Wojewódzkie Urzędy Pracy będą wydawać ją na podstawie przeprowadzonych badań i diagnoz w zakresie zapotrzebowania na pracowników w określonych zawodach.

• utworzenie „Korpusu Fachowców”

Pozyskanie do współpracy ze szkołami wysokiej klasy specjalistów z przedsiębiorstw. Dodatkowo utworzony zostanie portal edukacyjno-zawodowy na poziomie województwa, który będzie odpowiedzią na brak informacji dotyczącej potrzeb oraz możliwości w zakresie kształcenia praktycznego u pracodawców, zarówno po stronie szkoły, jak i pracodawcy.

• Fundusz Rozwoju Edukacji Zawodowej (FREZ)

W ramach zmian dotyczących kształcenia zawodowego resort edukacji proponuje utworzenie specjalnego Funduszu Rozwoju Edukacji Zawodowej (FREZ), którego celem będzie finansowanie m.in.: doposażania szkół, centów kształcenia praktycznego w nowoczesną bazę techno-dydaktyczną; rozbudowy sieci centrów kształcenia praktycznego; kosztów prowadzenia praktycznej nauki zawodu u pracodawcy; organizowanie staży dla nauczycieli kształcenia zawodowego w celu uaktualniania wiedzy i umiejętności; dodatków motywacyjnych dla nauczycieli kształcenia zawodowego zatrudnionych w szkole, w centrum kształcenia praktycznego; dodatkowych uprawnień branżowych dla uczniów szkół zawodowych; doradztwa zawodowego. Źródłem finansowanie FREZ mogłoby być środki z Funduszu Pracy, Spółek Skarbu Państwa, składek od zrzeszonych przedsiębiorców.

Wprowadzenie do kryteriów awansu zawodowego na stopień nauczyciela dyplomowanego i mianowanego, warunku współpracy z NGO działającymi w obszarze oświaty.

RODZIC

• wprowadzenie diagnozy funkcjonalnej jako podstawy wsparcia dziecka z wykorzystaniem Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF).

• powołanie wiodących poradni psychologiczno-pedagogicznych

W regionach powstaną wiodące poradnie. Ich liczba i miejsce będzie uzależniona od potrzeb
w danych regionie kraju.

• placówka specjalistyczna

Zmiana nazwy: „przedszkole/szkoła/placówka specjalna” na „przedszkole/szkoła/placówka specjalistyczna”

• opieka nad szkołami polonijnymi („Rodzina polonijna”)

Stworzenie programu partnerstwa szkół w Polsce oraz szkół funkcjonujących w systemach oświaty innych państw i organizacji społecznych zarejestrowanych w krajach zamieszkania Polaków, prowadzących nauczanie przedmiotów w języku polskim.

• opracowanie, z uwzględnieniem konsultacji społecznych, Programu współpracy MEN z organizacjami pozarządowymi.

• wsparcie MEN w promowaniu idei wolontariatu szkolnego, upowszechnianiu jego funkcjonowania oraz przykładów dobrych praktyk, w tym podkreślanie potencjału NGO.

• połączenie programu wychowawczego i programu profilaktyki w jeden dokument zawierający treści wychowawcze i profilaktyczne, w tym wprowadzenie obowiązku przeprowadzenia diagnozy problemów szkolno-środowiskowych, wychowawczych
  i profilaktycznych

NAUCZYCIEL

• rozszerzenie trzystopniowej skali oceny pracy nauczyciela

Obecna skala jest zbyt wąska i nie pozwala na miarodajne odzwierciedlenie pracy nauczyciela. Dodatkowe oceny: szczególnie wyróżniająca (najwyższa) dla nauczycieli wykazujących się szczególnymi osiągnięciami, w nowym powiązaniu z awansem – możliwość skrócenia ścieżki awansu; ocena zadawalająca – pośrednia między dobrą i negatywną, będzie odnosiła się do niskiego poziomu jakości pracy, w nowym powiązaniu z awansem – wydłużenie ścieżki na kolejny stopień awansu. Propozycja zmian zostanie poddana pod uzgodnienia ze związkami zawodowymi i przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego.

• wprowadzenie obowiązku oceny pracy nauczycieli

Teraz ocena pracy nauczyciela nie jest obligatoryjna. Ubiegają się o nią przede wszystkim nauczyciele planujący udział w konkursach na dyrektora szkoły. Nowe rozwiązanie będzie oddziaływało motywująco na nauczycieli. Jeżeli praca nauczyciela będzie dobrze oceniana,
to jego ścieżka awansu będzie mogła być skrócona i tym samym nauczyciel uzyska wyższe wynagrodzenie po osiągnięciu nowego stopnia. Propozycja zmian zostanie poddana
pod uzgodnienia ze związkami zawodowymi i przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego.

• wprowadzenie nowego stopnia awansu zawodowego

Takie rozwiązanie stworzy nauczycielom dalsze motywacyjne perspektywy. Teraz najwyższy stopień awansu (nauczyciel dyplomowany) osiągany jest przez nauczycieli po 10 latach pracy. Propozycja zmian zostanie poddana pod uzgodnienia ze związkami zawodowymi
i przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego.

• wydłużenie pierwszego stażu z 9 miesięcy do 1 roku i 9 miesięcy

Obecny czas trwania pierwszego stażu w awansie, podejmowanego przez nauczyciela rozpoczynającego pracę, jest zbyt krótki. Nie zawsze pozwala młodemu nauczycielowi
na zaadaptowanie w zawodzie i rozpoznanie predyspozycji do wykonywania zawodu. Propozycja zmian zostanie poddana pod uzgodnienia ze związkami zawodowymi i przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego.

• zindywidualizowanie długości ścieżki awansu nauczyciela w zależności
  od jakości pracy nauczyciela

Możliwość skracania lub wydłużania ścieżki awansu nauczyciela w zależności od jakości
jego pracy pozwoli na elastyczne, zindywidualizowane podejście do rozwoju zawodowego nauczyciela – dodatkowy element motywacyjny, możliwość promowania najlepszych nauczycieli. Propozycja zmian zostanie poddana pod uzgodnienia ze związkami zawodowymi
i przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego.

• uwzględnienie udziału doradcy metodycznego w procedurach awansu

Opieka doradcy metodycznego, przygotowanego zawodowo do wspierania rozwoju zawodowego nauczycieli byłaby korzystnym uzupełnieniem obecnych rozwiązań polegających na wyznaczaniu przez dyrektora szkoły opiekuna stażu dla nauczyciela podejmującego procedury awansu zawodowego. Propozycja zmian zostanie poddana pod uzgodnienia ze związkami zawodowymi i przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego.

• określenie statusu nauczyciela polonijnego

Włączenie do rozwiązań dotyczących awansu zawodowego nauczycieli prowadzących zajęcia z przedmiotów nauczanych w języku polskim w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw lub nauczanych w innych formach przez organizacje społeczne zarejestrowane za granicą.

• przygotowanie oferty doskonalenia zawodowego dla np.(…) asystenta ucznia obcojęzycznego w Krajowy Plan Doskonalenia Zawodowego Nauczycieli

Wzrastająca liczba uczniów cudzoziemskich oraz doświadczenia szkół wskazują na zasadność zapewnienia w szkole asystenta ucznia przybywającego z zagranicy, który dysponuje odpowiednimi kwalifikacjami. W celu wsparcia procesu adaptacji, do zadań asystenta należy wspomaganie ucznia, nauczyciela i pedagoga oraz mediacja i pośrednictwo w relacjach z rodzicami.

• zwiększenie dodatku funkcyjnego  dla nauczycieli pełniących funkcję wychowawcy klasy

Doceniamy ważną i trudną rolę nauczyciela jako wychowawcy klasy. O wysokości dodatku
z tytułu pełnienia funkcji wychowawcy klasy decyduje organ prowadzący, średnio w kraju
jest to ok. 122 zł. Planuje się ustalenie w przepisach minimalnej kwoty tego dodatku, wyższej
od obecnie wypłacanej średniej kwoty dodatku.

• zwiększenie wsparcia małych szkół oraz wzmocnienie roli małych szkół jako ośrodków kulturalno-społecznych

Ze względu na ważna rolę społeczną i kulturową jaką pełnią takie szkoły zdecydowano
o zwiększeniu dotychczasowego poziomu ich wsparcia.

• objęcie dodatkowym wsparciem finansowym dzieci 6-letnich pozostających
  w wychowaniu przedszkolnym (zwiększenie środków z kwoty 1 338 zł na 4 300 zł na każde dziecko 6-letnie).

Objęcie subwencją dzieci 6-letnich, które są w wychowaniu przedszkolnym. Poziom dofinansowania dzieci w wychowaniu przedszkolnym z budżetu państwa na rok 2017 to ok. 1 338 zł. Zmiana zakłada zwiększenie tego poziomu dla dzieci 6-letnich pozostających w wychowaniu przedszkolnym do kwoty 4300 zł.

• dążenie do likwidacji obowiązku rozliczania średniego wynagrodzenia na każdym stopniu awansu zawodowego nauczycieli

Likwidacja obowiązku rozliczania się na poszczególnych stopniach awansu zwiększy elastyczność wynagradzania nauczycieli w ramach jednostki samorządu terytorialnego. Obecnie w ramach jednego samorządu nauczyciele na poszczególnych stopniach awansu zawodowego powinni osiągać średnio wysokość wynagrodzenia określonego w ustawie – Karta Nauczyciela. Szczególnie w przypadku małych samorządów usztywnia to system wynagrodzeń i utrudnia ich kształtowanie w  zależności od ich zaangażowania w pracę. Propozycja zmian zostanie poddana pod uzgodnienia ze związkami zawodowymi i przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego.  Ostateczne rozwiązania szczegółowe dotyczące awansu zawodowego wypracuje zespół branżowy, który zostanie powołany przy Ministrze Edukacji Narodowej w ramach współpracy w Radzie Dialogu Społecznego stron-  pracowników, pracodawców oraz rządu)