43. lata temu, 13 grudnia 1981 r. (z soboty na niedzielę), w Polsce został wprowadzony stan wojenny. Władzę przejęła junta wojskowa pod przywództwem gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Głównym celem wprowadzenia stanu wojennego było zdławienie ruchu „Solidarności”, który domagał się demokratycznych przemian w Polsce.
Władze komunistyczne jeszcze 12 grudnia 1981 r. przed północą rozpoczęły zatrzymywanie działaczy opozycji i NSZZ „Solidarność”, przede wszystkim w Gdańsku, gdzie w sobotę zebrała się Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” i gdzie w związku z tym przebywało wielu działaczy i doradców związkowych. W ciągu nocy zatrzymano w Gdańsku ok. 30 członków Komisji Krajowej i kilku doradców. Tylko kilku udało się uniknąć aresztowania. O drugiej w nocy 13 grudnia został internowany przywódca „Solidarności” Lech Wałęsa.
Polacy o wprowadzeniu stanu wojennego dowiedzieli się 13 grudnia o godz. 6.00 z Polskiego Radia, które nadało przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego przewodniczącego WRON (Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego). Kilka godzin później zostało wyemitowane także na antenie obu programów telewizyjnych.
Na ulicach polskich miast pojawiły się wojsko, milicja i czołgi. W ciągu kilku dni w 49 ośrodkach internowania umieszczono prawie 5 tys. osób; łącznie internowano 10 tys. osób. W dniu wprowadzenia stanu wojennego w różnych działaniach wzięło udział 70 tys. żołnierzy, 30 tys. milicjantów, 1750 czołgów, 1400 pojazdów opancerzonych, 500 wozów bojowych piechoty, 9 tys. samochodów oraz kilka eskadr helikopterów i samoloty transportowe.
14 grudnia niezależnie od siebie rozpoczęły się strajki okupacyjne w wielu dużych zakładach przemysłowych i kopalniach. 16 grudnia 1981 r., w czasie pacyfikacji strajku w Kopalni Węgla Kamiennego Wujek w Katowicach milicja – funkcjonariusze ZOMO – użyła broni palnej. Zginęło wtedy dziewięciu górników, wielu zostało rannych. Śmierć górników kopalni „Wujek” była największą tragedią stanu wojennego.
Na podstawie dekretu o stanie wojennym zawieszono podstawowe prawa i wolności obywatelskie, wprowadzono tryb doraźny w sądach, zakazano strajków, demonstracji, milicja i wojsko mogły każdego legitymować i przeszukiwać. Wprowadzono godzinę milicyjną, a na wyjazdy poza miejsce zamieszkania potrzebna była przepustka. Korespondencja podlegała oficjalnej cenzurze, wyłączono telefony, uniemożliwiając m.in. wzywanie pogotowia ratunkowego i straży pożarnej. Większość najważniejszych instytucji i zakładów pracy została zmilitaryzowana i była kierowana przez ponad 8 tys. komisarzy wojskowych.
Stan wojenny został wprowadzony w Polsce na mocy podjętej niejednomyślnie uchwały Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 roku, na wniosek Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego – tymczasowego, niekonstytucyjnego organu władzy, a faktycznie nadrzędnego wobec konstytucyjnych władz państwowych.
Dekret o wprowadzeniu stanu wojennego był niezgodny z obowiązującym wówczas prawem, z Konstytucją PRL, ponieważ Rada Państwa mogła wydawać dekrety jedynie między sesjami Sejmu. Tymczasem sesja taka trwała, a najbliższe posiedzenie izby było wyznaczone na 15 i 16 grudnia.
Stan wojenny zawieszono 31 grudnia 1982 r., a odwołano dopiero 22 lipca 1983 r. Nie jest znana dokładna liczba ofiar, które w wyniku wprowadzenia stanu wojennego poniosły śmierć. Szacuje się, że zginęło od kilkudziesięciu do ponad 100 osób. Nieznana jest również liczba tych, którzy stracili w tym okresie zdrowie na skutek prześladowań, bicia w trakcie śledztwa czy podczas demonstracji ulicznych.
W 2002 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił 13 grudnia Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego.
źródła:
https://dzieje.pl/wiadomosci/42-lata-temu-wprowadzono-stan-wojenny